Ιστορία Αρχαίας Μεγαλόπολης

Αρχαία Μεγαλόπολη

Τοποθεσία

Βρισκόταν στα Βορειοδυτικά προάστια της σημερινής Μεγαλόπολης, 35 χμ δυτικά της Τρίπολης, στο κέντρο του λεκανοπεδίου της . Ήταν χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ελισσώνα, στα δυτικά της γέφυρας του ποταμού στο σημερινό δημόσιο δρόμο Μεγαλόπολης – Καρύταινας.

Χτίστηκε με προτροπή του Επαμεινώνδα το 370 π.Χ. με σκοπό να αποτελέσει ένα κέντρο για όλους τους Αρκάδες και έναν αντίπαλο πόλο δύναμης στη γειτονική της Σπάρτη.

Για να κατοικηθεί η πόλη μετακινήθηκαν κάτοικοι από 40 αρκαδικά χωριά και αρκετοί είλωτες που είχαν δραπετεύσει,έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι ποτέ αυτή η πόλη δε θα φερόταν φιλικά στη Σπάρτη.

Μετά το 337 π.Χ. η πόλη συντάχθηκε με τους Μακεδόνες.

Το 331 π.Χ. πολιορκήθηκε χωρίς επιτυχία από τους Σπαρτιάτες και τους συμμάχους τους. Εκεί,τον ίδιο χρόνο, συγκρούστηκαν οι Σπαρτιάτες και οι συμμαχοί τους με τους Μακεδόνες και τους δικούς τους συμμάχους, που είχαν φτάσει για να βοηθήσουν την Μεγαλόπολη. Οι Μακεδόνες κατάφεραν να νικήσουν, σβήνοντας έτσι κάθε ελπίδα των Σπαρτιατών για ανασύσταση της ηγεμονίας τους. Στη μάχη σκοτώθηκε ο βασιλιάς της Σπάρτης, Άγις. Τους Μακεδόνες διοικούσε ο Αντίπατρος.

 

Ονομασία

Ονομαζόταν Μεγάλη Πόλις ή Μεγάλα Πόλις στη δωρική διάλεκτο. Μεταγενέστερη υπήρξε η ονομασία Μεγαλόπολις.

Ιστορία

 

371 π.χ.	Μετά την ήττα της Σπάρτης στα Λεύκτρα δημιουργήθηκε το Αρκαδικό κοινό με πρωτεύουσα τη “Μεγάλη Πόλη” η ανοικοδόμηση και ο καλλωπισμός της οποίας κράτησε δέκα (10) χρόνια.
364 π.χ.	Εκστρατεία του Αρχίδαμου εναντίον της Μεγαλόπολης και ήττα του στον Κρώμνο.
362 π.Χ.	Διάσπαση του κοινού των Αρκάδων – μάχη της Μαντίνειας.
353-2 π.Χ.	Συμμετοχή της Μεγαλόπολης στη συμμαχία κατά του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας.
338 π.Χ.	Μάχη της Χαιρώνειας. Ο Φίλιππος επιστρέφει τη Βελμινάτιδα στη Μεγάλη Πόλη. Οι Μεγαλοπολίτες χτίζουν προς τιμήν του τη Φιλίππειο στοά.
332-331 π.Χ	Η Μεγάλη Πόλη πολιορκείται από τον Άγη της Σπάρτης.
266-255 π.Χ.	Τυραννία του Αριστόδαμου.
250-235 π.Χ.	Τυραννία του Λυδιάδα.
223 π.Χ.	Ο Σπαρτιάτης Βασιλιάς Κλεομένης κατέλαβε κι έκαψε την πόλη. Οι κάτοικοί της πρόλαβαν να πάνε με τον Φιλοποίμενα στη Μεσσηνία.

Κατά τη Ρωμαιοκρατία ακολούθησε τις τύχες του υπόλοιπου Ελλαδικού χώρου.

 

Αρχαιολογικά ευρήματα

 

Αγορά

Στο Βόρειο μέρος της Μεγαλόπολης, πάνω από τη δεξιά όχθη του ποταμού Ελισσώνα υπήρχε η αγορά της Μεγαλόπολης, με λιθόκτιστο περίβολο χαμηλού ύψους. Στη μέση της αγοράς βρίσκονταν το ιερό του Λύκαιου Δία, βωμοί του Δία, δύο αετοί – συμβολικά πουλιά του Δία, μαρμάρινο άγαλμα του Πάνα, χάλκινο άγαλμα του Απόλλωνα, ύψους 12 ποδών από τη Φιγαλία, καθώς και άγαλμα της μητέρας των θεών. Επίσης η αγορά περιελάμβανε κατεστραμμένο ναό του κακήσιου Ερμή, ναό της Τύχης με μαρμάρινο άγαλμα, ανάγλυφη παράσταση του Πολύβιου και ιερό του Δία Σωτήρα.

 

Οι ανασκαφές των Άγγλων αρχαιολόγων έφεραν στο φως στα Βόρεια της αγοράς τη Φιλίππειο στοά, μήκους 155,60 μ. και πλάτους 20 μ. Στην πρόσοψη είχε δωρική κιονοστοιχία και δύο Ιωνικές στο εσωτερικό της. Τα κομμάτια των κιόνων που βρέθηκαν συνδέουν το οικοδόμημα με την εποχή του Φιλίππου του Ε΄(183 π.Χ.) Η στοά, που κλείνει το χώρο της αγοράς από τα ανατολικά, ήρθε στο φως με τις ανασκαφές του 1890. Είχε μήκος 91,50 μ. και κατεύθυνση από νότο προς βορρά (Παυσ.VIII, 30,6-8). Η στοά που έκλεινε την αγορά από το νότο χτίστηκε από το μεγαλοπολίτη Αρίστανδρο και παρασύρθηκε από το ρέμα του ποταμού Ελισσώνα.

 

Γυμνάσιον

Στα δυτικά της αγοράς βρισκόταν το γυμναστήριο (γυμνάσιον) της αρχαίας Μεγαλόπολης. Σήμερα έχουν σωθεί λείψανα στοών και άλλων οικοδομημάτων του γυμνασίου.

Θερσίλιο – Βουλευτήριο

Κοντά στο αρχαίο θέατρο σώζονται θεμέλια του Βουλευτηρίου, που είχε γίνει για τους “Μύριους” Αρκάδες και ονομάστηκε από τον ιδρυτή του Θερσίλιο. Ήταν ένα ευρύχωρο ορθογώνιο οικοδόμημα, με πέντε (5) εσωτερικές κιονοστοιχίες σε καθεμιά από τις πλευρές του. Τέσσερις κεντρικοί κίονες σχημάτιζαν τετράγωνο και στήριζαν την ξύλινη στέγη και τις ξύλινες σειρές των εδωλίων, διατεταγμένες βαθμιδωτά έως 2,50 μ. ύψος.

Το βήμα ήταν χαμηλά στη νότια πλευρά του Θερσιλίου. Εκεί συνεδρίαζαν οι πληρεξούσιοι της αρκαδικής Ομοσπονδίας που λέγονταν “μύριοι” και έπαιρναν αποφάσεις για πόλεμο και ειρήνη ή συμμαχίες. Σήμερα σώζεται το προστώο του Θερσιλίου στη νότια πλευρά του.

Τείχη

Γύρω από την αρχαία Μεγαλόπολη ήταν χτισμένα τείχη, πλίνθινα με λίθινο υπόβαθρο, 8,5 χμ. περίπου περίμετρο, τα οποία δε σώζονται εξαιτίας της πρόχειρης κατασκευής τους.

Ιστορικά πρόσωπα όπως ο Φιλοποίμην, ο Πολύβιος, ο στρατηγός Διαίος, ο Λυκόρτας έλκουν την καταγωγή τους από τη Μεγαλόπολη.

Σήμερα στη Μεγαλόπολη κατοικούν περίπου 9.000 κάτοικοι. Βρίσκεται σε υψόμετρο 430 μέτρων και είναι κτισμένη στην κοιλάδα που διασχίζει ο Ελισσώνας, ο οποίος είναι παραπόταμος του ποταμού-Θεού των αρχαίων Αρκάδων, Αλφειού.Η Μεγαλόπολη είναι από τα σημαντικότερα ενεργειακά κέντρα στην Ελλάδα. Η ΔΕΗ εκμεταλλεύεται τους λιγνίτες της περιοχής και έχει εγκαταστήσει τέσσερις μονάδες παραγωγής ρεύματος συνολικής ισχύος 850 MW. Η οικονομία της πόλης και όλης της περιοχής στηρίζεται στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Η πόλη διαθέτει την υποδομή που απαιτείται για μια άνετη διαβίωση, όπως δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες, κέντρο υγείας, ξενοδοχεία, εστιατόρια και χώρους διασκέδασης.